Νίκη Μηταρέα

Στην καρδιά του Αιγαίου, εκεί όπου η νεοκλασική αρχιτεκτονική συναντά το μπλε του ουρανού και της θάλασσας, η Ερμούπολη δεν είναι μόνο η πρωτεύουσα των Κυκλάδων – είναι και η πρωτεύουσα της μνήμης. Και για όσους γνωρίζουν, της... γλύκας. Από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι και σήμερα, τα ζαχαροπλαστεία της Σύρου ήταν και χώροι κοινωνικής ζωής, τόποι συνάντησης και συνεύρεσης, καταφύγια παρηγοριάς και χαράς.

Αμυγδαλωτά, χαλβαδόπιτες, ροδίνια, λουκούμια, σφολιάτσες, νουγκατίνες και –φυσικά– η περίφημη «κουβανέζα» είναι μόνο λίγα από τα εμβληματικά γλυκά που γεννήθηκαν ή καθιερώθηκαν στη Σύρο. Πίσω όμως από τις συνταγές κρύβονται ιστορίες ανθρώπων: πρόσφυγες που έφεραν γευστικές παραδόσεις από τη Μικρά Ασία, νέοι που άφησαν τις θάλασσες για να πιάσουν μαρίζες, οικογένειες που διατήρησαν την τέχνη τους από γενιά σε γενιά.

Αναζητώντας τις ρίζες της τοπικής ζαχαροπλαστικής, μιλήσαμε με ανθρώπους που κρατάνε ζωντανές θύμησες και παραδόσεις από το ζαχαρένιο παρελθόν της συριανής πρωτεύουσας. Καταγράψαμε τις αφηγήσεις τους ως κομμάτια της παράδοσης και της τοπικής ιστορίας.

Η γλυκιά ιστορία της οικογένειας Λειβαδάρα

Τέσσερις γενιές με άρωμα χαλβαδόπιτας και λουκουμιού

Όλα ξεκίνησαν κάπου στο 1890, όταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία έφτασαν στη Σύρο. Ανάμεσά τους και η οικογένεια του Αντώνη Λειβαδάρα, που θα έγραφε τη δική της ιστορία στον κόσμο των γλυκών. Ο παππούς Αντώνης γεννήθηκε το 1894 και μεγάλωσε μέσα σε αρώματα και γεύσεις ζαχαροπλαστικής. Τα πρώτα του βήματα τα έκανε στο ιστορικό ζαχαροπλαστείο Μάνγκο στη Σύρο, που λειτουργούσε ήδη από το 1860. Εκεί έμαθε να φτιάχνει λουκούμια, χαλβαδόπιτες, καραμέλες, καραμελωμένους ξηρούς καρπούς και έναν χαλβά με ταχίνι που –όπως λέει ο εγγονός του– «ήταν φοβερός».

Ο εγγονός του, Αντώνης Λειβαδάρας, θυμάται κάθε γωνιά από το ζαχαροπλαστείο του παππού. Μεγάλωσε εκεί, και στα 15 του ήδη ήξερε τα μυστικά της τέχνης. Ο πατέρας του, Ανδρέας, μαζί με τον θείο Ευάγγελο, κράτησαν ζωντανές τις παραδοσιακές συνταγές, δίνοντας συνέχεια σε μια παράδοση που είχε βαθιές ρίζες.

Το 1983, ο Αντώνης ανέλαβε μαζί με τον αδελφό του, Βαγγέλη. Και τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1987, έβαλαν στο παιχνίδι και το παγωτό – φτιαγμένο με φρέσκο γάλα από τη Σύρο. Μια από τις αγαπημένες συνταγές του παππού τους που συνεχίζουν να φτιάχνουν είναι η σουσαμόπιτα, ένα νηστίσιμο γλυκό με βάση τον ταχινένιο χαλβά, φτιαγμένο χωρίς ασπράδι αυγού.

Η αυθεντική συνταγή του παππού; Γραμμένη σε οκάδες και δράμια. Και έτσι ακριβώς συνεχίζει να μετράει τα υλικά μέχρι σήμερα ο Αντώνης – χωρίς γραμμάρια, χωρίς μοντέρνους ζυγούς. «Ο παππούς μου έλεγε πως το ψήσιμο του λουκουμιού εξαρτάται απ’ τον καιρό. Άλλο αν φυσάει βοριάς, άλλο αν έχει νοτιά. Ήξερε κάτι μυστικά που σήμερα μοιάζουν μαγικά», λέει με συγκίνηση. Και θυμάται ακόμα και λέξεις τουρκικές που άκουγε από τον παππού του – τις αναγνώρισε χρόνια αργότερα σε σίριαλ στην τηλεόραση. Πέρα από τις συνταγές, όμως, η οικογένεια κράτησε και κάτι ακόμα πιο σημαντικό: την αλληλεγγύη. «Ο παππούς βοηθούσε όλους τους συναδέλφους του. Υπήρχε μια όμορφη σύνδεση τότε. Σήμερα, κρατάμε φιλικές σχέσεις με λίγους συναδέλφους». Μια γλυκιά ιστορία, σαν τις χαλβαδόπιτές τους – γεμάτη αρώματα, παράδοση και αγάπη.

Διαβάστε εδώ την συνέχεια