Τα μπαχαρικά είναι αγαθά που εδώ και αιώνες κυριαρχούν στις εμπορικές σχέσεις ανατολής και δύσης. Ακόμη και σήμερα αρέσουν σε πολύ κόσμο. Πώς μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για την ποιότητα και την αυθεντικότητά τους; Για να βρούμε τις απαντήσεις, πήγαμε στο Βέλγιο όπου συναντήσαμε έναν έμπορο μπαχαρικών και επιστήμονες από τη μονάδα ανίχνευσης απάτης του Κοινού Κέντρου Ερευνών.
Ο Αλεξάντρ Βεβ έχει δικό του μαγαζί με βότανα και μπαχαρικά στο Βατερλό, στο Βέλγιο. Ως ειδικός στον τομέα αυτό, είναι υπερήφανος για την εξαιρετική ποιότητα των προϊόντων του, παρόλο που γνωρίζει ότι οι απάτες είναι συχνές στην αγορά: «Γίνονται απάτες στα ακριβά μπαχαρικά, όπως είναι για παράδειγμα ο κρόκος, που κοστίζει όσο ο χρυσός. Οπότε είναι λογικό να υπάρχουν πολλοί απατεώνες. Οι σκόνες αποτελούν επίσης στόχο των απατεώνων, γιατί μπορούν να νοθευτούν εύκολα. Γι’ αυτό το λόγο, εμείς φτιάχνουμε τις δικές μας σκόνες, αγοράζουμε τα μπαχαρικά και τα αλέθουμε μόνοι μας».
Το Κοινό Κέντρο Ερευνών στο Γκέελ, φιλοξενεί την Μονάδα Ανίχνευσης Απάτης στον τομέα των τροφίμων. Εδώ ομάδες επιστημόνων αναλύουν δείγματα μπαχαρικών που εισάγονται στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας καινοτόμες τεχνολογίες. Μία από τις καλύτερες μεθόδους που έχουν είναι η ανάλυση του DNA. Ο γενετικός χάρτης του μπαχαρικού δείχνει εάν υπάρχει στη σύνθεση ξένο βιολογικό υλικό. Ο πιο συνήθης τύπος απάτης είναι η χρήση λιγότερων ακριβών φυτικών ουσιών ή η προσθήκη χρωστικών που κάνουν πιο ελκυστικό το μπαχαρικό: «Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο κρόκος. Βρήκαμε μία-δύο ουσίες που δεν έχουν καμιά σχέση με αυτόν. Η ανάλυση της δομής έδειξε ότι πρόκειται για κνήκο που τον πούλαγαν ως κρόκο. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο κουρκουμάς. Βρήκαμε μια ουσία που ήταν σκόνη πάπρικας, που χρωματίστηκε για να μοιάζει με κουρκουμά» εξηγεί ο Άντον Λίβενς, μοριακός βιολόγος στο Κοινό Κέντρο Ερευνών.
Η έρευνα για την εξακρίβωση της απάτης βασίζεται σε μια σειρά από πρωτόκολλα που βοηθούν να να διαλευκάνουμε την αλήθεια. Η φασματοσκοπία είναι μια εξαιρετική μέθοδος. Δεν απαιτεί ειδική προετοιμασία του δείγματος και παίρνουμε γρήγορες απαντήσεις. Αυτό κάνει εφικτό να ελέγχονται τα δείγματα κατά την εισαγωγή τους ή κατά την πώλησή τους: «Η φασματοσκοπία βασίζεται ουσιαστικά στην αλληλεπίδραση μιας ακτίνας φωτός με το δείγμα. Αυτή κάνει τα μόρια να δονούνται και εμείς παίρνουμε το φάσμα αυτών των μορίων. Όταν λοιπόν εστιάζουμε σε ένα καθαρό τρόφιμο, παίρνουμε το καθαρό φάσμα του. Όταν βρούμε κάποια νόθευση, το φάσμα είναι διαφορετικό» επισημαίνει η Γιόνε Ομάρ, χημικός στο Κέντρο.
Η τεχνική φθορισμού των ακτίνων Χ αποκαλύπτει αν ανόργανα υλικά, όπως άμμος ή πηλός είναι παρόντα στην σύνθεση του φυτού. Τα τεστ χρωματογραφίας και φασματοσκοπίας επιτρέπουν να εξακριβώσουμε εάν υπάρχουν ίχνη εξωτερικών βαφών. Οι ίδιες αυτές τεχνικές χρησιμοποιούνται για να δημιουργηθούν χημικά αποτυπώματα των μπαχαρικών, που μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικές πληροφορίες για τη σύσταση του δείγματος. Εάν η νόθευση επιβεβαιωθεί, τότε αναλαμβάνουν δράση οι αστυνομικές αρχές: «Ένα επιπλέον μέτρο είναι να στείλουμε επιθεωρητές για να ελέγξουν την εταιρία, να δουν τα βιβλία της, τα έγγραφα μεταφοράς και να συνθέσουν την αλυσίδα ανίχνευσης, ώστε να φτάσουν στην πηγή από όπου όλα ξεκίνησαν» υπογραμμίζει ο Φραντς Ούλμπερτ, Επικεφαλής της Μονάδας Ανίχνευσης και Πρόληψης Απάτης.
Η παραγωγή μπαχαρικών και η αλυσίδα διανομής και εφοδιασμού χάνονται μεταξύ των διαφόρων χωρών. Αυτό κάνει τον έλεγχο πιο περίπλοκο. Σε μια αναδυόμενη αγορά που έχει παγκόσμια κλίμακα, η χρήση αυτών των τεχνικών είναι βασική για τη διασφάλιση της ποιότητας του προϊόντος.