Επικαιρότητα

Μάρτεν Νόρδεστρομ - Ο Σουηδός Ολυμπιονίκης πρωταθλητής της ξιφασκίας και αξιωματικού του Σουηδικού Π/Ν που Θυσιάστηκε στο ναυάγιο του Σπερχειού

Κοινωνία 24/10/2020 11:13
Μάρτεν Νόρδεστρομ - Ο Σουηδός Ολυμπιονίκης πρωταθλητής της ξιφασκίας και αξιωματικού του Σουηδικού Π/Ν που Θυσιάστηκε στο ναυάγιο του Σπερχειού

Πίσω ακριβώς από το Θέατρο Απόλλων υπάρχει ένας μικρός δρόμος, ένα μικρό στενό κομμάτι δρόμου ούτε τριάντα μέτρα μήκος. Σπάνια οι περιπατητές και επισκέπτες του (παρ' όλο που είναι μικρός δρόμος, σχεδόν στενάκι) σηκώνουν ψηλά το βλέμμα τους για να διαβάσουν πως ονομάζεται αυτό το μικρό δρομάκι. Ονομάζεται Οδός Μάρτεν Νόρδεστρομ.

Ποιος ήταν αυτός ο κύριος Μάρτεν Νόρδεστρομ και γιατί κάποιοι (κάποτε) του αφιέρωσαν έστω και αυτά τα 30 μέτρα γης στην Ερμούπολη σε αυτόν τον μικρό γρανίτινο δρομίσκο πίσω από το Θέατρο Απόλλων;

Πρόκειται περί μιας συγκινητικής και ηρωικής ιστορίας.

Διαβάστε αυτήν την μοναδική έρευνα για τον φιλέλληνα και φιλόπατρη (για τη Σύρο) Σουηδό που σε μια στιγμή που χρειάστηκε έδωσε την ζωή του για τα ιδανικά, την πίστη του στην ελεύθερη Ελλάδα και τους αγαπημένους νησιώτες φίλους του και Συριανούς.

Ο Μάρτεν Νόρδεστρομ γεννήθηκε στη Στοκχόλμη της Σουηδίας το 1888, μέσα σε μια ιδιαίτερα ταραχώδη περίοδο της Σουηδικής ιστορίας.

Η Πόλη Μάλμο καίγεται σχεδόν ολοσχερώς από μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά ενώ για πρώτη φορά στη Σουηδία αρχίζουν συνδικαλιστικοί αγώνες και μάλιστα με πρωτοστάτες τις Σουηδέζες γυναίκες, πρωτοπόρες στους γυναικείους συνδικαλιστικούς αγώνες.

Ήταν αθλητής της Εθνικής Σουηδίας στην ξιφασκία ενώ συγχρόνως υπηρετούσε την στρατιωτική του θητεία. Αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες και κέρδισε και απέκλεισε τον μεγάλο Βρετανό ξιφομάχο της εποχής Douglas Godfree και τον Ρώσο Aleksandr Mordovin και πήγε για τους ημιτελικούς.

Εκεί όμως συνάντησε δύο Ούγγρους (δεν έχω τα ονόματα τους) και τον περιβόητο για την εποχή Ιταλό Νάντη και χάνοντας αποκλείστηκε.

Επέστρεψε στην Σουηδία και το 1916, ο Μάρτεν Νόρδεστρομ μετακόμισε με την οικογένειά του στο Παρίσι, στη Γαλλία, όπου εργάστηκε ως φυσιοθεραπευτής μέχρι το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Επέστρεψε στην πατρίδα του ως καπετάνιος στα ιστιοπλοϊκά.

Τότε κλήθηκε για το καθήκον στον πόλεμο (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος). Το 1942, έγινε μέλος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και συμμετείχε σε πολλές αποστολές στην κατεχόμενη Ελλάδα. Εκείνη ακριβώς την περίοδο γνωρίζουμε πως με τη συμβολή του έρχονταν τρόφιμα, ρούχα και φάρμακα από τη Σουηδική κυβέρνηση στη Σύρο για την βοήθεια των Συριανών.

Υπάρχει μια φωτογραφία ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ από αυτές τις Σουηδικές «βοήθειες» την όποια σας παραθέτω. (Φώτο Antonis Georgalas)

Προσέξτε τα κουρασμένα και χωρίς χαμόγελο πρόσωπα των συμπολιτών μας εκείνη την φοβερή περίοδο που η Σύρος θρηνούσε χιλιάδες νεκρούς από την πείνα και τις κακουχίες.

Για σχεδόν τρία χρόνια, ο ανιδιοτελής και ευγενικός αυτός Σκανδιναβός βοήθησε με αυταπάρνηση και ηρωισμό και με κίνδυνο της ζωής του πολλές φορές τους κατοίκους των Κυκλάδων. Σε πολλά επίσης νησιά ήταν γνωστός ως «το καλό ευγενικό παιδί από τη Σουηδία» που βοηθούσε με πάθος ανθρώπους που είχαν ανάγκη από τις κακουχίες του πολέμου σώζοντας πολλές φορές ακόμα και Έλληνες ή Συμμάχους στρατιώτες αγωνιστές.

Όσο ήταν καπετάνιος στα ιστιοπλοϊκά ταξιδεύοντας το Αιγαίο έδειξε και φάνηκε η αγάπη του και η συμπάθεια του σε δυο νησιά που αγάπησε περισσότερο. Την Τήνο και τη Σύρο, που φαίνεται ότι επισκέπτονταν πολύ συχνά σαν καπετάνιος με το ιστιοφόρο του.

Στη Σύρο η δράση του ήταν ηρωική και συγκινητική. Λέγεται μάλιστα πως η ιδιαίτερη ευαισθησία του για τη Σύρο οφειλόταν στο ότι είχε αναπτύξει ένα γλυκό δεσμό - σχέση με μια όμορφη νεαρή Συριανή και για αυτό συχνά βρισκόταν στο νησί μας εκείνη την περίοδο.

Είτε ταξιδεύοντας με σκάφη είτε ως μεσάζων με τους συμμάχους βοήθησε Συριανούς όσο ελάχιστοι εκείνη την εποχή, πιο πολύ ακόμα και από Έλληνες. Αυτό όμως που αξίζει περισσότερο ήταν ότι συνέχισε την προσφορά του να βοηθά τους νησιώτες, ακόμη και μετά που τα νησιά απελευθερώθηκαν το 1944.

Η μοίρα και η τύχη όμως δυστυχώς επιφύλαξε κάτι τραγικό για τον ευγενικό αυτό νέο από τον μακρινό Ευρωπαϊκό Βορά.

Από μαρτυρίες μαθαίνουμε ότι στις συζητήσεις του είχε εκμυστηρευτεί ότι είχε αποφασίσει πως μετά από μερικά ακόμα ταξίδια θα επέστρεφε για πάντα στη Σουηδία να ασχοληθεί με την δουλειά του, να κάνει οικογένεια και φυσικά να ξεκουραστεί από τον «πόλεμο» .

Δυστυχώς δεν πρόλαβε.

Ο Νόρδεστρομ ήταν επιβάτης στο μοιραίο πλοίο Σπερχειός το όποιο μάλιστα όπως έλεγε εμπιστευόταν διότι (όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο μας) ήταν ένα παλιό Σκανδιναβικό Νορβηγικό φαλαινοθηρικό που είχε μετασκευαστεί σε πολεμικό και αμέσως μετά τον πόλεμο μετασκευάστηκε σε επιβατηγό.

Το πλοίο όμως όπως έχω γράψει σε προηγούμενο άρθρο μου, και γνωρίζετε πλέον, υπερφορτωμένο με επιβάτες, ταξιδεύοντας από τον Πειραιά προς τη Σύρο ναυάγησε πνίγοντας πάνω από 170 με 200 επιβάτες.

Ο Μάρτεν Νόρδεστρομ δεν πνίγηκε έτσι απλά. Διηγήσεις ανθρώπων που επέζησαν μας λένε πως ο ήταν δεινός κολυμβητής.

Όταν λοιπόν έγινε η ανατροπή του Σπερχειός εκείνος άρχισε ένα άνισο αγώνα με την θάλασσα και τις αντίξοες συνθήκες του ναυαγίου. Σκοτάδι, βροχή και αρκετή θαλασσοταραχή, για να σώσει όσους μπορούσε περισσότερους. Και έσωσε πολλούς. Λένε πως εκείνος μαζί με ένα άλλο Έλληνα και Συριανό επίσης πολύ καλό αθλητή κολυμβητή, μαζί παλεύοντας με την θήλασα και τα ανθρωπινά όρια αντοχής τους, έσωσαν πολλούς από εκείνους που καταγράφηκαν αργότερα ως επιζήσαντες από το ναυάγιο. Χωρίς αυτούς τους δυο θα είχαν πνιγεί ΟΛΟΙ.

Ο Νόρδεστρομ χάθηκε κάποια στιγμή προφανώς κουρασμένος από την υπερπροσπάθεια. Για τον άλλο Συριανό που μαζί πάλευαν να σώσουν τους ανθρώπους δεν έχουμε πληροφορίες τις απέγινε. Το είχε κάνει πολλές ώρες να βοηθήσει ανθρώπους. Αυτήν την φορά οι δυνάμεις του τον εγκατέλειψαν. Ίσως και η τύχη του και το θάρρος του. Δεν άντεξε και τον πήρε η θάλασσα στα βάθη της.

Προηγουμένως όμως είχε σώσει πάρα πολλούς επιβάτες ανεβάζοντας τους σε αυτοσχέδιες σχεδίες και βοηθώντας άλλους τραβώντας τους προς επιπλέοντα ξύλα και μαδέρια από το ναυάγιο ή να βρεθούν σε ότι μπορούσε να επιπλεύσει και να στηριχτούν επάνω του άνθρωποι ώστε να μην βουλιάξουν.

 

 

Η ΤΡΑΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΕΔΩ

Αυτό το τελευταίο του ταξίδι πριν από την επιστροφή στο σπίτι, όπου χάθηκε είχε μια πολύ ειδική και σημαντική αξία για τον νεαρό Φιλέλληνα και φίλο Συριανό ευπατρίδη Σουηδό.

Σύμφωνα με μαρτυρίες ανθρώπων που κατάφερα να συλλέξω και από πληροφορείς που είχε συζητήσει μαζί τους ο Νόρδεστρομ επέστρεφε στη Σύρο εκείνη την ημέρα για να αρραβωνιαστεί την Συριανή κοπέλα του. Μετά τον αρραβώνα τους, σύμφωνα πάντα με μαρτυρίες σχεδίαζαν να έφευγαν μαζί στη Σουηδία.

Η κοπέλα για την οποία δεν έχουμε τουλάχιστον στα σημερινά χρονιά πληροφορίες ποια ήταν, από τον καημό και φυσικά το σοκ της τραγικής αυτής απώλειας έφυγε από τη Σύρο για να καταλήξει σύμφωνα πάντα με μαρτυρίες σε κάποιο μοναστήρι και αργότερα να χαθούν εντελώς τα ίχνη της.

Ήταν μια εποχή που η πίστη και η συντροφικότητα μεταξύ των ζευγαριών είχε δεσμούς ιερούς και πιστούς.

Για αυτόν το λόγο κάποιοι σκέφτηκαν να του αφιερώσουν ένα δρόμο έστω και μικρό στην Ερμούπολη. Η ιστορία του Μάρτεν Νόρδεστρομ ήταν παντελώς ξεχασμένη ή μάλλον καλύτερα θα λέγαμε άγνωστη ακόμα και στη Σουηδία.

Η έκπληξη των Σουηδών ήταν μεγάλη όταν έμαθαν από το αφιέρωμα αυτό την ιστορία του. Οι Σουηδοί είναι ένας λαός που δίνει τεράστια σημασία σε τέτοιους είδους θέματα και ανθρώπους με τέτοιο ιστορικό και δράση τους έχει σε πολύ μεγάλη και υψηλή υπόληψη και τους αναγάγει σε Εθνικούς Ήρωες.

Ως εκ τούτου οι εξελίξεις σχετικά με το αφιέρωμα και την γνωστοποίηση της ιστορίας αυτής δεν τελειώνουν εδώ. Υπάρχει συνέχεια την οποία θα μάθετε σύντομα. Για το άρθρο αυτό δυσκολεύτηκα πάρα πολύ, εξ αιτίας των ελαχίστων ιστορικών στοιχείων που διαθέτουμε σχετικά με τον Μάρτεν Νόρδεστρομ.

Ένοιωσα σαν να πραγματοποίησα ένα ετεροχρονισμένο μνημόσυνο σε αυτό το ευγενικό και ηρωικό αγόρι δίνοντας του την τιμή που του άξιζε για την ανθρωπιά και τον ηρωισμό του. Θα υπάρξουν σύντομα εξελίξεις τις οποίες θα μάθετε σύντομα αφού υπάρχει μια ακόμα πρωτοβουλία της Ομάδας φιλών της Ιστορίας της Σύρου με την Σουηδική Πρεσβεία για να πραγματοποιηθεί ένα τιμητικό αφιέρωμα που θα γίνει στην Ερμούπολη προς τιμήν του Μάρτεν Νόρδεστρομ σε συνεργασία με την Σουηδική κυβέρνηση.

Για την ολοκλήρωση του άρθρου αυτού συνεργάστηκα με την Σουηδική Πρεσβεία στην Αθήνα και την Ελληνική Πρεσβεία στην Σουηδία. Στους Σουηδούς ήταν σχεδόν άγνωστη πλην ελαχίστων πληροφοριών η δράση του στην Ελλάδα καθώς για το τι έκανε και πόσο βοήθησε τους Συριανούς και τους Κυκλαδίτες και η θυσία του στο ναυάγιο του «Σπερχειός».

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όσοι γνωρίζετε ή έχετε ακούσει ιστορίες σχετικά με τον Μάρτεν Νόρδεστρομ παρακαλείστε να τις καταθέσετε ώστε να βοηθήσουμε να μαθευτεί ακόμα πιο πολύ η ιστορία αυτού του ηρωικού παιδιού από την μακρινή Σουηδία που έδωσε την ζωή του για τους συμπατριώτες και συμπολίτες μας.

 

Παναγιώτης Κουλουμπής
Syros Stories

 

Πηγές: Embassy of Sweden, Athens, Greece ΣΟΦ / Tommy Wahlsten και προσωπικές έρευνες στη Σουηδία από φίλους και γνωστούς Σουηδούς που δεν επιθυμούν να αναφερθούν τα ονόματα τους.

LINK: https://sok.se/idrottare/idrottare/m/martin-nordenstrom.html