• Ποια είναι η ιστορία της οικογένειας Κοή, από πού ήρθαν, ποιοι ήταν και πως επέδρασαν στην εξέλιξη της ιστορίας της Σύρου.
• Παράλληλα ένα γοητευτικό Αρχιτεκτονικό ιστορικό ταξίδι σε ένα ολοζώντανο και απόλυτα κατοικήσιμο σπίτι της εποχής που η Ερμούπολη κτιζόταν και μερικές ακόμα ιστορίες Ψαριανών και Χιωτών κάτοικων της Ερμούπολης.

Ναι! Όλα αυτά σε ένα και μοναδικό άρθρο.

Αυτή είναι η Ιστορία του Αρχοντικού Νικολαΐδης,σήμερα Κοή

Για το περιβόητο αρχοντικό της οικογένειας Κοή υπάρχουν αρκετές αναφορές που κατά καιρό έχουν γραφτεί.

Σε αυτήν την έρευνα όμως θα μάθετε λεπτομέρειες και πληροφορίες και θα δείτε εικόνες που για πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

 

Η οικογένεια Κοή είναι μια από τις παλαιότερες αρχοντικές οικογένειες της Σύρου. Το όνομα Κοής είναι από τα παλαιότερα των Ψαρών.

Οι Κοήδες φαίνεται να ήρθαν στη Σύρο με τα πρώτα κύματα των προσφυγών που ξεπατρίστηκαν από τις σφαγές των Τούρκων στα μέρη τους. Γνωρίζουμε ότι το πρώτο πλοίο με Ψαριανούς πρόσφυγες που έφτασε στη Σύρο ήταν γεμάτο γυναικόπαιδα. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στην Ερμούπολη, στη συνοικία «Ψαριανά» και γρήγορα έκτισαν την εκκλησία της Κοίμησης η οποία είναι γεμάτη με κειμήλια των Ψαριανών όπως είναι επίσης με κειμήλια Ψαριανών και ο ναός της Μεταμορφώσεως. Μαζί τους είχαν φέρει και την καμπάνα της εκκλησίας που καταστράφηκε από τους Τούρκους στα Ψαρά.

«Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
περπατώντας η Δόξα μονάχη
μελετά τα λαμπρά παλληκάρια
και στην κόμη στεφάνι φορεί
γινωμένο από λίγα χορτάρια
πούχαν μείνει στην έρημη γη»

Οι Ψαριανοί ήταν ναυτικοί και καραβοτεχνίτες

Η συμβολή των Ψαριανών μαζί με αυτήν των Χιωτών που επίσης την ιδία περιοχή όλοι έρχονται ως πρόσφυγες στο νησί ήταν σημαντική ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της Συριανής ναυτιλίας και της Ερμούπολης κάτι που θα γίνει εντονότερα αισθητό και μεγαλύτερο τα επόμενα χρόνια.

Οι Ψαριανοί μόλις ήρθαν στην Σύρο προσπαθώντας να ξαναφτιάξουν την ζωή τους στην νέα πατρίδα τους άρχισαν να ιδρύουν και να δημιουργούν καρνάγια επισκευής πλοίων που μαζί με αυτά των Χιωτών συντέλεσαν στην πρώτη ουσιαστική οικονομική ανάπτυξη της πόλης.

Είναι η εποχή των μεγάλων και διασήμων καραβομαραγκών της Ερμούπολης.

Η εποχή που στους ταρσανάδες κτίζονται διάσημα ξύλινα ιστιοφόρα όπως το ιστιοφόρο του Αλέξανδρου Δουμά «Μοντεχρίστος», το Αλέξανδρος το πρώτο Ελληνικό πλοίο που έφτασε στην Αμερική και πολλά άλλα που έδρασαν στον ναυτικό πόλεμο εναντίον των Τούρκων κατά την επανάσταση.

Από τα δημοτολόγια του Δήμου Ερμούπολης φαίνεται ότι το 1824 ήταν εγκατεστημένες 274 οικογένειες Ψαριανών (δηλαδή περίπου 700-800 άτομα).

Μια άγνωστη και ξεχασμένη ιστορική λεπτομέρεια είναι ότι ένας από τους μεγάλους ευεργέτες, δυστυχώς ξεχασμένος από την ιστορία, ο Θεόδωρος Χατζής Δημητρίου, ήταν εκείνος που άφησε μια εντυπωσιακή διαθήκη του 200 ισπανικά δίστηλα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την περάτωση της οικοδομής του πρώτου Δημοτικού Νοσοκομείου.

Ένας επίσης σπουδαίος ευεργέτης επίσης ξεχασμένος από την ιστορία Ψαριανός ήταν ο πλοίαρχος Γ. Βαλέντης ο οποίος στη διαθήκη του άφησε το ποσό των 25.000 δρχ. (πόσο τεράστιο για την εποχή εκείνη) για την ενίσχυσή του πτωχοκομείου.

Ψαριανά ονόματα όπως Βαλέντης, Δομεστίνης, ο Δημ. Καλημέρης, αλευροβιομήχανος, ο Δημ Μπρατζάνος ή Βρατσάνος βιομήχανος ζυμαρικών, Αράπης, Φιλίνης, Χειλάς, καθώς και άλλες οικογένειες τα επίθετα των οποίων υπάρχουν μέχρι και σήμερα όπως: Κουτζοδόντης ή Κουτσοδόντης, Πέτρου, Μαραγαρώνης, Ελευθερίου, Καλαφάτης, Ιωάννου, Σαρρής, Βελισσαρίου, Ανδρουλής, Ασμάνης, Αργυρίου, Βόγιου, Κουτέπας, Δούκας, Κεράνης, Παπαπολίζος. Όλοι σχεδόν από αυτούς προερχόμενοι από ναυτικές οικογένειες οι περισσότεροι ναυτικοί, πλοίαρχοι και πλοιοκτήτες με εμπορικές προεκτάσεις. Εκείνη την εποχή ο ίδιος ο καπετάνιος ήταν και πλοιοκτήτης και έμπορος που διακινούσε τα προϊόντα που μετέφερε με τα πλοία του - στις επιχειρήσεις τους συνέδραμαν με τις δραστηριότητες τους στην μεγάλη ανάπτυξη της ναυτιλίας στη Σύρο.

Αξίζει να σας αναφέρω το Ψαριανό πλοίο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, πλοιοκτησίας του Ιωάννη Χατζή Αλεξανδρή, το οποίο ναυπηγήθηκε στην Σύρα το 1818, και το οποίο έλαβε μέρος σε μια σειρά επιχειρήσεων την εποχή της επανάστασης. Θεωρούταν μοναδικό σε δύναμη και σε ταχύτητα πλοίο και είχε γίνει ο φόβος και ο τρόπος των Τούρκων. Μετά το τέλος του πολέμου και της Επανάστασης την περίοδο 1835-1838 πραγματοποίησε τρία ταξίδια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ξεκινώντας από το λιμάνι της Σύρας μεταφέροντας εμπορεύματα και Συριανά προϊόντα από την Σύρο στην Αμερική απ΄ ευθείας από την Αμερική και επιστρέφοντας μεταφέροντας ίσως τα πρώτα Αμερικανικά προϊόντα στην Ελλάδα κατ ευθείαν από την Αμερική.

(Σημ. Συντ. Σύντομα θα σας δημοσιεύσουμε ένα μοναδικό άρθρο για αυτό το πλοίο)

 

Η Οικογένεια Κοή λοιπόν ανήκει σε αυτήν την «φουρνιά» των πρώτων άλλα σημαντικών προσφύγων στην Σύρο.

Ο «παππούς» της οικογένειας ήρθε από τα Ψαρά μετά την καταστροφή των Ψαρών φέροντας μαζί του μια σπουδαία ναυτική ιστορία και μαζί με πολλούς άλλους επιφανείς Ερμουπολίτες ίδρυσαν στην Ερμούπολη την ΛΕΣΧΗ ΤΩΝ ΧΙΩΤΩΝ. Η Λέσχη αυτή όπως γνωρίζετε στην συνέχεια ενώθηκε με την Λέσχη ΤΩΝ ΜΗ ΧΙΩΤΩΝ και μαζί δημιούργησαν την διάσημη ιστορική ΛΕΣΧΗ ΕΛΛΑΣ.

Η Οικογένεια Κοή δραστηριοποιήθηκε σε πολλούς τομείς και υπήρξε σημαντικό και ουσιαστικό μέλος της νεοϊδρυθείσας πόλης του Ερμή προσφέροντας στην κοινωνική και οικονομική ζωή του νησιού σε πολλούς τομείς της οικονομίας και της κοινωνικής πολιτιστικής ζωής.

Αρχικά η οικογένεια όπως είπαμε ήταν μια διάσημη ναυτική οικογένεια. Στη Σύρο όταν ήρθαν υπήρξαν έμποροι ενώ ασχολήθηκαν και με την ναυτιλία. Στη συνέχεια ο πατέρας του Σταύρου Κοή υπήρξε ένας από τους πρώτους και καλύτερους ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥΣ - ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΥΣ της Σύρου και η συνέχεια ανήκει στον σημερινό απόγονο της οικογένειας Σταυρό Κοη που δραστηριοποιείται στον χώρο των οπτικών και είναι ένας από τους καλύτερους και γνωστότερους σύγχρονους ευεργέτες του νησιού βοηθώντας και προσφέροντας με πολλούς και ποικίλους τρόπους στην πολιτισμό και την κοινωνία της Σύρου.

Το σπίτι της οικογένειας είναι ένα από τα πιο γνωστά κτίρια της Σύρου.

Διατηρείται ανέπαφο και κυριολεκτικά χωρίς να έχει πειραχτεί τίποτα από την αρχική του κατασκευή οδηγώντας το σήμερα να είναι χαρακτηρισμένο ως νεώτερο μνημείο του Ελληνικού Κράτους στην κατηγορία Αρχοντικά, Αστικά Κτίρια της Νεοελληνικής Χρονικής Περιόδου.

Το τριώροφο αυτό μεγαλόπρεπες κτήριο κτίστηκε από τον Ανδριώτη μάστορα Νικόλαο Λεονάρδου Καραβιώτη το 1860-61 για λογαριασμό του μεγαλέμπορου Χρήστου Νικολαΐδη από την Κάρυστο. Υπάρχουν τα αρχικά και η ημερομηνία αυτή στην είσοδο από την οδό Οδυσσέως και στο μπαλκόνι της κύριας όψης του κτιρίου.

Είναι ένα μεγάλο επιβλητικό κτήριο που στην εμπρός όψη του είναι επενδυμένο με μαρμάρινες πλάκες ενώ στις πλαγιές είναι απλούστερο, κατασκευασμένο με πέτρες και κονίαμα στους αρμούς.

Ένα επιβλητικό μεγάλο αέτωμα καταλαμβάνει ολόκληρη την πρόσοψη του κτιρίου.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατασκευή και τοιχοδομία του κτιρίου που από την μπροστινή όψη είναι τριώροφο ενώ από την πίσω όψη είναι διώροφο. Αυτό συμβαίνει σε πολλά σπίτια αρχοντικά της Ερμούπολης λόγω της ιδιαίτερης θέσης της ιδίας της πόλης που «ανεβαίνει»  προς τα επάνω από την παραλία.

Ο ενιαίος όροφος «πάτησε» σε ένα προϋπάρχον κτίριο που υπήρχε ήδη στην γωνία της οδό Μήλου.

Πολύ ενδιαφέρον και ξεχωριστό είναι το μεγάλο αέτωμα που είναι διακοσμημένοι με πήλινα ακρωτήρια ενώ ξεχωρίζουν τα τριγωνικά υπέρυθρα ανοίγματα με οριζόντια θέση που σχηματίζουν στις «θολίτες».

Το μπαλκόνι το στηρίζουν λεπτοί ανάγλυφοι ρόδακες ενώ η σιδεριά του μπαλκονιού είναι απλή και ξεχωρίζουν τα αρχικά ΧΝ και η χρονολογία κατασκευής 1861 κάτι που συνηθίζονταν και συναντάται πυκνά στις κατασκευές των αρχοντικών της Ερμούπολης εκείνη την εποχή.

Τα ιδία αρχικά είναι χαραγμένα και στο υπέρυθρο της κεντρικής εισόδου από την οδό Οδυσσέως.

Το ισόγειο όπως σε πολλά κτίρια της εποχής εκείνης επίσης είναι έτσι κτισμένο και διαμορφωμένο ώστε να χρησιμοποιούταν είτε ως καταστήματα είτε ως αποθήκες.

Σήμερα στο εντυπωσιακό αυτό ισόγειο διατηρείται το κατάστημα οπτικών του Σταυρού Κοή και ξεχωρίζει αμέσως στο βλέμμα του επισκέπτη η εντυπωσιακή κατασκευή της ξύλινης οροφής με τα δυνατά σιδερένια ουρούσα.

Μπαίνουμε στο σπίτι της οικογένειας από τον δεύτερο όροφο που βρίσκεται από την πίσω πλευρά του κτίρίου.

Λίγο πριν μπούμε παρατηρούμε την παλιά ξύλινη πόρτα και την παλιά επιγραφή του γιατρού πατέρα της οικογένειας.

Μας υποδέχεται μια εντυπωσιακή μαρμάρινη σκάλα. Ξεχωρίζουν τα ανάγλυφα μαρμάρινα στηρίγματα της που στηρίζουν το επίσης μαρμάρινο πεζούλι της. Και αμέσως μετά την έκπληξη της μαρμάρινης σκάλας ο επισκέπτης μένει άφωνος αφού το βλέμμα του κοιτάξει προς τα επάνω. Οι ανάγλυφες διακοσμήσεις είναι κάτι μοναδικό και ακόμα πιο μοναδικό είναι η συνέχεια κοιτάζοντας πέρα από την σκάλα στην οροφή του ορόφου που περιμένει τον αναβάτη της σκάλας στο κεφαλόσκαλο.

Ο δεύτερος όροφος χρησιμοποιούταν ως κατοικία και όπως σας γράφω παραπάνω είναι μοναδικός καθ' ότι κυριολεκτικά έχει μείνει ανέγγιχτος όπως τότε που κατασκευάστηκε την πρώτη φορά.

Συχνά λέω στους επισκέπτες του νησιού που ξεναγώ στο νησί μας ότι είτε όταν περπατούν στην Ερμούπολη είτε όταν μπαίνουν σε παλιά αρχοντικά να κοιτούν ψηλά.

Ο λόγος είναι ότι πάντα θα αντικρύσουν πανέμορφες ανάγλυφες διακοσμήσεις και ουρούσα.

Ο επισκέπτης που θα ακολουθήσει την συμβουλή μου θα μείνει άναυδος αμέσως μετά την είσοδο του στην κυρίως κατοικία του δευτέρου ορόφου όπου αφού ανέβει λίγα σκαλοπάτια στην εντυπωσιακή μαρμάρινη σκάλα που ξεκινά με υπέροχα ανάγλυφα μαρμάρινα στηρίγματα και κοιτάξει την οροφή.

Στην οροφή υπάρχουν μοναδικής ομορφιάς ανάγλυφοι ρόδακες ζωγραφισμένοι με υπέροχα χρώματα. Στα χρώματα αυτά κυριαρχεί ένας πολύ γλυκός έντονος συνδυασμός γαλάζιου με μπλε. Οι ανάγλυφοι ρόδακες είναι πλαισιωμένοι με λεύκη δαντέλα και περίτεχνες συνθέσεις σε ένα επίσης πολύ ιδιαίτερο καφέ που πιο πολύ σε παραπέμπει στο χρυσό παρά στο απλό καφέ.

Επαναλαμβάνω γιατί είναι σημαντικό ότι οι χρωματισμοί αυτοί δεν έχουν πειραχτεί (άρα και δεν έχουν χάσει το χρώμα τους) από την πρώτη αρχική κατασκευή τους.

Φανταστείτε λοιπόν πόσο καλά υλικά χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή ώστε να μένουν ανέπαφα σχεδόν 200 χρόνια μετά.

Το πάτωμα είναι ξύλινο και στηρίζεται σε δυνατές σιδεριές χωμένες μέσα στην κατασκευή του κτιρίου. Ούτε μια σανίδα. Ούτε ένα κομμάτι του πατώματος δεν τρίζει όπως θα ήταν φυσιολογικό ύστερα από 200 χρόνια. Αποτέλεσμα πόσο γερές και σωστές κατασκευές ήταν αυτά τα κτίρια που συνέθεσαν την αρχική δομή της εντυπωτικής νεοκλασικής Ερμούπολης.

Περιπλανώμενοι στο σπίτι παρατηρούμε ότι είναι στολισμένο με λουλούδια. Για την Ακρίβεια Φτέρες.

Οι φτέρες γνωρίζουμε ότι είναι φυτά που μπορούν να αντέξουν στον χρόνο.

Ε λοιπόν ναι !!! Αυτές οι φτέρες που διακοσμούν το εσωτερικό της οικίας έχουν ηλικία 200 χρονών.

Γνωρίζω την οικογένεια Κοή και λόγω του ότι είμαστε οικογενειακοί φίλοι (οι πατεράδες μας γνωριζόταν από παιδιά συμμαθητές και φίλοι από τα σχολικά τους χρόνια) και η φιλία αυτή συνεχίζει και σήμερα με τον απόγονο της οικογένειας, τον Σταυρό Κοή.

Ο Σταυρός Κοής μου εκμυστηρεύτηκε μια πολύ γλυκεία όχι και απίστευτα συγκινητική θύμηση της μητέρας του.

«Η μητέρα του όταν τους καλοκαιρινούς μήνες μετακομίζαμε στην εξοχική του κατοικία πάντοτε μου θύμιζε να μην ξεχνάμε να ποτίζουμε τα λουλούδια , γιατί έχουν μεγάλη άξια και ιστορία αυτά τα λουλούδια» … Αυτήν την προτροπή και θύμηση την επαναλάμβανε ακόμα και μέχρι τα τελευταία χρόνια της όταν δυστυχώς σοβαροί λόγοι υγείας της είχαν στερήσει την ομιλία και ότι ήθελε να πει τα έγραφε με κιμωλία σε ένα πινάκα. Λοιπόν ακόμα και τότε στο πινάκα έγραφε να μην ξεχνούν να ποτίζουν τα λουλούδια.

Επάνω πλέον στον όροφο η διακόσμηση των οροφογραφιών παραμένει ίδια άλλα αλλάζουν τα χρώματα. Βυσσινί, στο χώμα των τούβλων άλλα και ένα εντυπωσιακό λευκό που πιό πολύ παραπέμπει στο χρώμα του μαρμάρου.

Τα φωτιστικά που κρέμονται ασφαλώς και είναι πανάκριβα «για την εποχή τους» φωτιστικά της εποχής.

Και έρχεται η στιγμή που μπαίνουμε σε μια από τις πιο διάσημες αίθουσες της Νεοελληνικής ιστορίας της αρχιτεκτονικής.

Στο σαλόνι της οικίας.

Έχουμε πει και άλλες φορές σε άλλα κείμενα μου ότι στα αρχοντικά της Ερμούπολης και γενικά τα αρχοντικά αυτού του τύπου σε ολόκληρο τον κόσμο ανάλογα τους κατοίκους, το μέγεθος του κτιρίου η ανάλογα της θέση τους είχαν τρεις μεγάλες αίθουσες που εκεί συναντιόταν είτε οι κάτοικοι του σπιτιού είτε οι επισκέπτες.

Οι μεγάλες αυτές αίθουσες ήταν η τραπεζαρία, το σαλόνι και η σάλα.

Η τραπεζαρία ήταν εκεί που καθημερινά μαζευόταν τα μέλη της οικίας για να γευματίσουν άλλα και να κάνουν διάφορες άλλες καθημερινές συναντήσεις με φίλους οι συγγενείς η και μόνοι.

Μια άλλη αίθουσα ήταν αυτή που ονόμαζαν «σαλόνι». Ας το παρομοιάσουμε σήμερα με το καθιστικό.

Ήταν το δωμάτιο όπου οι κάτοικοι της οικίας θα καθόταν να πιουν το τσάι, τον καφέ τους να διαβάσουν την εφημερίδα τους να καθίσουν οικογενειακά η να δεχθούν τους επισκέπτες τους.

Και τέλος η άλλη η σημαντικότερη αίθουσα του σπιτιού ήταν η λεγόμενη «Σάλα». Αυτό το δωμάτιο ήταν μεγαλύτερο από το σαλόνι. Πολυτελέστερο σε τοιχογραφίες, οροφογραφίες, διακόσμηση, κουρτίνες και έπιπλα και υπήρχε και ένα πιάνο.

Σε αυτό το ξεχωριστό δωμάτιο γινόταν οι δεξιώσεις και οι σημαντικές εκδηλώσεις της οικογένειας.

Δεν είχαν όλα τα σπίτια και τα τρία δωμάτια.

Τα πιο πολλά (εκτός των πολύ μεγάλων) είχαν ένα δωμάτιο που είχε τα χαρακτηριστικά της σάλας, δηλαδή πολυτελέστατο, διακοσμημένο και πάντα με τα μπαλκόνια να βλέπουν εξωτερικά την πόλη και για θέα άλλα και να δείχνουν τις εκάστοτε συναθροίσεις τους με τον φωτισμό και τον κόσμο να μπαινοβγαίνει στα μπαλκόνια. Το δωμάτιο αυτό χρησιμοποιούταν και ως σαλόνι και ως σάλα.

Το άλλο ήταν η τραπεζαρία.

Θυμάμαι στο παλιό δικό μας αρχοντικό το σαλόνι ή την σάλα μας την χρησιμοποιούσαμε όταν είχαμε επισκέπτες η στις εορτάσιμες ημέρες. Ονομαστικές, Χριστούγεννα Πάσχα, Εθνικές εορτές, χορούς δεξιώσεις κτλ. Στην τραπεζαρία για το φαγητό και μετά προσερχόταν στην σάλα για την συνέχιση της βραδιάς.

Για την ανάγνωση της εφημερίδας τον καφέ η το τσάι η για ένα δικό μας άνθρωπο επισκέπτη χρησιμοποιούταν το δωμάτιο του ΓΡΑΦΕΙΟΥ. Στο δωμάτιο αυτό υπήρχε το γραφείο του αρχηγού της οικογένειας και η βιβλιοθήκη του σπιτιού.

Εκείνη την εποχή η διασκέδαση ήταν το ραδιόφωνο και το διάβασμα. Πολύ αργότερα προστέθηκε η τηλεόραση η οποία έλαβε θέση στην τραπεζαρία του σπιτιού.

Επανερχόμαστε λοιπόν στο περιβόητο σαλόνι της οικίας Κοή.

Εδώ θα συναντήσουμε μια από τις ωραιότερες και σημαντικότερες οροφογραφίες που υπάρχουν στην Ελλάδα.

Είναι η γνωστή αυτή οροφογραφία που έχει γίνει μια από τις πιο διάσημες φωτογραφίες της Σύρου και της Νεοκλασικής Ερμούπολης .

Στην μοναδική αυτή οροφογραφία απεικονίζονται με μοναδική λεπτομέρεια και καταπληκτικά χρώματα οι Έλληνες θεοί, ο Δίας, ο Ερμής, η Θέμις, ο Απόλλων, η Δήμητρα και η Άρτεμις ενώ εξωτερικά πλαισιώνουν το κύκλο οι ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης Ρήγας Φεραίος, Γεώργιος Καραϊσκάκης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και Κωνσταντίνος Κανάρης.

Μια ζωγραφιστή ζωοφόρος ολοκληρώνει αυτό το εντυπωσιακό έργο το οποίο μοιάζει σαν κόσμημα. Τα κοσμήματα αυτά ήταν κοσμήματα τα οποία κυριαρχούσαν στον αρχαίο κόσμο και ήταν γνωστά ως «Ιωνικά Ωά»

Σε αυτό το «μοναδικό κόσμημα» στηρίχτηκε ο Σταυρός Κοής και δημιούργησε μια συλλεκτική συλλογή γυαλιών μοναδική στον κόσμο η οποία διατίθεται και μπορείτε να την δείτε να εκτίθεται σε περίοπτη θέση στο ισόγειο εκεί που διατηρείται σήμερα το πολύ γνωστό πανελλαδικά κατάστημα οπτικών του ιδίου. Παράλληλα κυκλοφόρησε και σε πολύ μικρή περιορισμένη έκδοση και ένα κόσμημα το οποίο επίσης θα το δείτε δίπλα στα συλλεκτικά γυαλιά ηλίου.

Στην αίθουσα υπάρχει το πιάνο της οικογένειας όπου έπαιζαν μέλη της οικογένειας άλλα και καλεσμένοι μουσικοί κατά την διάρκεια των δεξιώσεων.

Πολύ συνηθισμένο εκείνη την εποχή κάποια μέλη της οικογένειας , αν όχι όλα να γνωρίζουν και να παίζουν θαυμάσιο πιάνο.

Στον τοίχο δεσπόζει το πορτραίτο της γιαγιάς από τα Ψαρά. Ενώ βαριές κουρτίνες καλύπτουν τα μεγάλα παράθυρα και την πόρτα που βγάζουν στο μπαλκόνι.

Βγαίνοντας δε στο μπαλκόνι η θέα είναι μοναδική. Λες και βρίσκεσαι στην Ερμούπολη 200 χρόνια πριν. Μοναδική θέα άλλα πιο πολύ το συναίσθημα που σου προκαλεί παρατηρώντας τα άλλα κτίρια γύρω σου και την θέα πως φαινόταν οι δυο λόφοι της Ερμούπολης από το μπαλκόνι του κτιρίου.

Μου αρέσει να παρατηρώ πάντα τα σιδερένια κάγκελα στα μπαλκόνια των Σπάτων αυτών της εποχής εκείνης. Είναι όλα σιδερένια. Όπως έχουμε πει, απείρακτα από τον καιρό που κτίστηκε το κτίριο. Αν εξαιρέσεις μια φυσιολογική σκουριά είναι σχεδόν καινούρια. Γενικά σας προτρέπω να παρατηρήσετε τα σίδερα στα μπαλκόνια και τα παράθυρα στα κτήρια που κατασκευάστηκαν την εποχή εκείνη. Θα εκπλαγείτε και εσείς από την ποιότητα της κατασκευής και το ότι δυο αιώνες μετά παραμένουν σε άριστη κατάσταση.

Τα σίδερα είναι τόσο δυνατά που σχεδόν είναι σαν καινούρια. Συμπέρασμα ότι τα υλικά που χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή ήταν καθαρά και αυθεντικά στην πρώτη ύλη τους για αυτό και αντέχουν τόσους αιώνες.

Δίπλα ακριβώς στο σαλόνι υπάρχει κάτι το οποίο επίσης είναι μοναδικό και σημαντικό .

Όπως σας είπα η οικογένεια δραστηριοποιήθηκε σε πολλούς τομείς. Ο πατέρας της σύγχρονης οικογένειας Ανδρέας Κοής ήταν ένας από τους πρώτους και καλύτερους οδοντιάτρους της Σύρου και των Κυκλάδων.

Δίπλα στο σαλόνι λοιπόν υπάρχει και είναι επισκέψιμο το ιατρείο του οδοντίατρου. Εντύπωση προκαλεί το οδοντογραφικό πολυμηχάνημα του γιατρού που για εκείνη την εποχή θεωρούταν πρωτοπόρο επίτευγμα τεχνολογίας και μοντέρνας ιατρικής.

Σας προκαλώ να παρατηρήσετε με προσοχή τις λεπτομέρειες του ιατρικού αυτού εργαλείου.

Περιέχει τα πάντα που χρειάζεται ένας οδοντίατρος. Ακόμα και τροχό (με επιπλέον ένα τροχό ποδοκίνητο) ακόμα και ανεμιστήρα.

Το ιατρείο είναι γεμάτο εργαλεία. Βιβλία. Έγγραφα άλλα και πορτραίτα της οικογένειας.

Το δωμάτιο του ιατρείου και το πολυμηχάνημα του γιατρού από μόνα τους του θα μπορούσαν να είναι ένα ξεχωριστό άρθρο για την ιστορία της ιατρικής στην Ελλάδα, τις Κυκλάδες και την Σύρο.

Φεύγοντας από το ιατρείο υπάρχει ένα μικρό καθιστικό. Ήταν το καθιστικό που περίμεναν οι πελάτες του γιατρού. Μικρό γεμάτο παλιά αντικείμενα της εποχής εκείνης και μια πανέμορφη ρωσική εικόνα.

Βγαίνουμε και προχωράμε στα άλλα δωμάτια. Η κουζίνα είναι μοναδική επίσης. Εκείνη την εποχή το καύσιμο ήταν αρχικά τα ξύλα και στην συνέχεια το γκάζι. Η κουζίνα είναι χαρακτηριστική της ευχής εκείνης. Ξεχωρίζει το «Φανάρι» το «ψυγείο» της εποχής που δεν ήταν άλλο από ένα τσιγγάνο κουτί με σήτες γύρω γύρω. Εκεί μέσα διατηρούταν τα τρόφιμα με την βοήθεια του καθαρού αέρα. (Ναι ασφαλώς και ήταν πολύ καθαρότερος και αγνός ο αέρας της εποχής εκείνης…) Αργότερα ήρθε και η «τεχνολογία» του ψυγείου με τον πάγο.

Μαγειρικά σκευή και πιατικά της εποχής βρίσκονται στις θέσεις τους σαν να μην έχει περάσει ούτε μια ημέρα από το 1860.

Δίπλα στην κουζίνα είναι η τραπεζαρία.

Στα ειδικά έπιπλα της εποχής μπορεί κανείς να θαυμάσει πανέμορφα παλιά ποτήρια. Πιατέλες, φλιτζάνια και διάφορα άλλα αντικείμενα και σκεύη που χρησιμοποιούταν ακόμα και μέχρι πρότινος από την οικογένεια όταν δεχόταν επισκέπτες στο σπίτι τους.

Δίπλα στο σαλόνι η κρεβατοκάμαρα επίσης με παλιά έπιπλα αντίκες.

Με την κρεβατοκάμαρα άλλα και την μεγάλη αίθουσα τους σαλονιού επικοινωνεί ένας εξωτερικός χώρος που χρησιμοποιούταν για την καλοκαιρινή ανάπαυλα της οικογένειας και των επισκεπτών.

Κάτι το όποιο δεν έχει τονιστεί ιδιαιτέρα στα σπίτια και τα κτίρια από πλευράς αρχιτεκτονικής στην Ερμούπολη είναι η λεπτομέρεια ότι τα κτίρια και τα Αρχοντικά αυτά ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΑΥΛΕΣ.

Ενώ ήταν διώροφα και τριώροφα με εκπληκτική πολυτέλεια εσωτερικά και εξωτερικά ελάχιστα είχαν αυλές.

Φυσικά ο λόγος είναι η θέση στην οποία κατασκευάζοντας που όπως είπαμε προηγουμένως ήταν σε σημεία που «ανέβαιναν προς τα επάνω. Για αυτό πολλές φορές το ισόγειο είναι από μπροστά και ο δεύτερος όροφος με ειδική είσοδο από πίσω η από τα πλάγια.

Πολλές φορές δεν συνδεόταν αυτά τα δυο ούτε με σκάλα καθ' ότι τα νοίκιασαν είτε ως καταστήματα είτε ως αποθήκες.

ΠΩΣ όμως δημιουργούσαν εξωτερικούς χώρους για το καλοκαίρι και που πήγαινα ντους καλοκαιρινούς μήνες οι κάτοικοι του σπιτικού για να δροσιστούν;

Υπήρχαν δυο σημεία. Το ένα ήταν τα μπαλκόνια φυσικά.

Ο άλλος χώρος ήταν πιο ιδιαίτερος και σχεδόν όχι ορατός από τα βλέμματα του κόσμου ακόμα και των γειτόνων.

Ήταν εσωτερικές αυλές οι οποίες είτε δημιουργούνταν αυτόνομες κατά την κατασκευή του κτιρίου είτε διαμορφωνόταν πάνω σε «ταράτσες» που προεκτείνονταν ως ακάλυπτος χώρος μέσα στο ίδιο το κτίριο.

Όπως σας είπα αυτήν την αρχιτεκτονική λεπτομέρεια λίγες φορές έχει τονιστεί στις αναφορές των αρχοντικών που αναφέρονται στην Ερμούπολη.

Όλο το σπίτι είναι ένα μουσείο.

Κυριαρχεί μια γοητευτική μυρωδιά του παλιού. Μια αίσθηση ιστορίας σημαντικής όσο η ιστορία του νησιού μας.

Το κτίριο αυτό σήμερα είναι επισκέψιμο. Γίνονται επισκέψεις από σχολεία, ξεναγήσεις Ελλήνων και ξένων επισκεπτών. Κατά καιρούς πραγματοποιούνται στην κεντρική σάλα μικρές εκδηλώσεις όπως γινόταν τα παλιά χρόνια.

Μια προσπάθεια η οποία πολύ γρήγορα θα υλοποιηθεί και θα μπει σε ενεργή βάση είναι ότι το κτίριο αυτό με άδεια του υπουργείου πολιτισμού θα διατίθεται για ειδικές ιστορικές επισκέψεις ως μουσείο πλέον άλλα και ως διακρατικός χώρος μαθημάτων για νέους και παιδιά.

Αυτή λοιπόν αγαπημένοι μου αναγνώστες ήταν η ιστορία και το αφιέρωμα στην οικία Νικολαΐδη σήμερα Κοή.

Θα ακολουθούσουν και άλλα αφιερώματα σε σημαντικά αρχοντικά της Ερμούπολης άλλα και σε πολύ όμορφα και ιστορικά οικήματα που βρίσκονται σε χωριά της Σύρου όπως στην Ποσειδωνία, τα Χρούσσα, το Επισκοπείο και τις Αγκαθωπές.

Λίγο πριν το τέλος…

Αξίζει πριν κλείσω αυτήν την αναφορά αφιέρωμα στο μοναδικό και σπουδαίο αυτό κτίριο της οικογένειας Κοή να σας αναφέρω ότι απέναντι ακριβώς από την οικία Κοή στην οδό Κλεισθένους και Τραιανταφύλλου βρίσκεται ένα κτίριο με παρόμοια αρχιτεκτονικής.

Πιθανώς είναι του ίδιου αρχιτέκτονα. Από τα στοιχεία που υπήρχαν στο μπαλκόνι μαθαίνουμε ότι το κτήριο ανήκε στον «Σ.Κ Ζαννη 1862»

Αξίζει να πούμε ότι στο στυλ της οικίας Κοή ανήκει το αρχοντικό Νεγρεπόντη στα Βαπόρια, για το οποίο σας έχω γράψει σε προηγούμενο άρθρο μου άλλα και το κτίριο οικίας του σημαντικού για την ιστορία της Σύρου Ηλ. Κεχαγιά ο οποίος είναι ο δημιουργός της «Ελληνικής Ατμοπλοϊκής Εταιρίας»?. Τα δύο αυτά βρίσκονται όπως σας γράφω στα Βαπόρια. Για το οίκημα της οικογένειας Κεχαγιά θα διαβάσετε σύντομα μια έρευνα την οποία ετοιμάζω.

Ευχαριστώ τον εξαιρετικό φίλο μου Σταυρό Κοή που μας συνδέει παλιά οικογενειακή φιλία από τους πατεράδες μας που με βοήθησε στην έρευνα αυτή ο ίδιος προσωπικά δίνοντας μου σπάνιες και άγνωστες πληροφορίες και φυσικά να φωτογραφήσω το σπίτι της οικογένειας του για να γράψω αυτό το άρθρο το οποίο από εδώ και πέρα είναι στην διάθεση κάθε ερευνητή και ενδιαφερόμενου για την ιστορία της Ερμούπολης της Σύρου και της Ελλάδας μας γενικότερα άλλα και στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου που θα ήθελε να επισκεφτεί το οίκημα είτε ως επισκέπτης είτε για εκπαιδευτικούς λόγους.

 

Παναγιώτης Κουλουμπής
Syros Stories